विरक्त मन vs आसक्त मन

बघता बघता आठवडाअंत आला..
अनु atm मधून ५ युरो (जास्त नाही बरे का.. हातात जास्त ठेवले कि खर्च होतात..) काढून रस्ता ओलांडून सुपरमार्केट मधे जाते. आता आठवडाखरेदी हि अगदी साधी बाब. पण कंजूस अनुच्या दृष्टीने ती तिच्या आसक्त आणि विरक्त मनाची boxing!!

अनु सामानाच्या ढिगातून पुढे जात जात पहिले पावाचे पुडके घेते. (पाव वादातीत.दोन्ही मने खूश.)आता चॉकलेटच्या कप्प्यापाशी आल्यावर तिचे पाय थबकतात..ती एक 'मेड इन स्विटझरलँड' चॉकलेट उचलते..
विरक्त मन: "ठेव ते खाली!!!जिभेचे चोचले नुसते..दातांतील खड्डे मोठे मोठे होत आहेत.तरी चॉकलेट्चा मोह सुटत नाही.."
आसक्त मन: "हे रे काय? मागच्या आठवड्यात पण तू हेच म्हणाला होतास. एका चॉकलेट्ने असा कितीसा फरक पडणार आहे?"
विरक्त मन: "आता चल पुढे. जर सर्व खरेदी करुन पैसे उरले तर घे ते."

अनु जड हाताने चॉकलेट ठेवते आणि पुढे सरकते. परत मागे वळून चॉकलेट्कडे डोळे भरुन पहाते. आता चिप्स कडे आल्यावर ती परत लहान चिप्स चे खोके उचलते. दाताचा मुद्दा नसल्याने विरक्त मन गप्प बसते. आता येतो सौंदर्यप्रसाधनाचा कप्पा..इथे किमती पाहून दोन्ही मने गुपचूप..

मग शीत पिझ्झा,आईसक्रीम इ.इ. 'जंक फूड' चे शीतकपाट येते.
विरक्त मन: "त्या कपाटाला वळसा घालून ईमानदारीत पुढे चल. इथे पोषक तत्व वाले काहीच नाही. "
आसक्त मन: "नुसते बघायला काय प्रॉब्लेम आहे? किमतीचा अंदाज येतो आणि दुस-या दुकानात गेल्यावर तुलनात्मक अभ्यास करता येतो."
विरक्त मन: "मला चांगला माहीती आहे रे तुझा 'तुलनात्मक अभ्यास..'!"

तरी अनु शीतकपाटापाशी येते.. थोडाफार 'तुलनात्मक अभ्यास' करते. ("अरेच्च्या..या देशाचे सगळेच वेगळे..भारतात स्वस्त गोष्टी इथे महाग आणि भारतात महाग वस्तू थोड्या स्वस्त.१ लिटर चॉकलेट आईसक्रीम ५५ रु. म्हणजे स्वस्त आहे.")

पिझ्झा कप्प्यात अनुसाठी जास्त प्रेक्षणीय काही नसते. कारण प्रत्येक पिझ्झ्यात 'सलामी' आणि 'चिकन' किंवा 'मासा' असतो. पण अनुला एक मार्गारीटा पिझ्झा सापडतो फक्त टॉमेटो असलेला..अनु तो उचलते..
आसक्त मन: "पिझ्झा चालेल. एक वेळचे जेवण बनवणे वाचेल. "
विरक्त मन: "तुझ्याकडे ओव्हन नाही तो शीत पिझ्झा गरम करायला. आठवते ना, मागच्या वेळी तू तव्यावर गरम केला होतास आणि खालून कोळसा झालेला आणि वर गोठलेले टॉमेटो असलेला पिझ्झा खाल्ला होतास ते?आणि तो तव्यावर उलटण्याच्या प्रयत्नात शेगडीवर वितळलेले चीज सांडले होतेस आणि ते पेटले होते ते?उगीच नसते उद्योग. पिझ्झा पाहिजे तर तयार पिझ्झा खा. चल पुढे."
आसक्त मन: "हूं, म्हणे 'तयार पिझ्झा खा.'. एका पिझ्झ्याला ३ युरो ७० सेंट देऊ??३ युरो ७० सेंट मधे २ तास चॅटींग, ४ स्विस चॉकलेटे, ५ चिप्स ची पाकिटे येतील. "
विरक्त मन: "यावर शीत पिझ्झा हा उपाय नाही. दुसरे काहीतरी शोध."

मग अनु शीत कपाटातला 'काळे जंगल केक' प्रेमाने उचलते.
विरक्त मन: "ढोले, दिवसभर संगणकासमोर बसून असतेस. घरी आल्यावर खाणे पिणे करुन लोळत असतेस.आणि तरी १ cm जाड क्रीम असलेला केक खायचा आहे?केवढ्या कॅलरीज..केवढे कॉलेस्टेरॉल..केवढे गोड?अशाने भारतात जाईपर्यंत पाय फुटलेल्या लाडू सारखी दिसायला लागशील.. अजिबात घ्यायचा नाही तो केक..ठेव आधी खाली!!!!"

आसक्त मन: "(रडकुंडीला येऊन) हे रे काय? ३ आठवडे मी एकदातरी खाल्ला का हा केक? आणि क्रीम मधे थोडीफार पोषकतत्वे आहेतच ना? आज एकदा घेऊ दे ना रे मला....परत २ महिने नाही मागणार.."
विरक्त मन: "किमत पाहीलीस का? २ युरो २० सेंट मधे दुसरे काहीतरी छान आणि पोषक घे.आता चल पुढे. तुझी आताची असाइनमेंट पूर्ण झाली कि घे हं.."

आता येते शीत भाज्यांचे कपाट. इथे दोन्ही मने नाके मुरडतात. भाज्या कशा, ताज्या ताज्या हव्यात..तरी अनु 'फ़्रोझन स्पिनॅच' चे खोके उचलते..
विरक्त मन: "वेडे, कधी २५ वर्षाच्या आयुष्यात पालक आवडीने खाल्लास का, ते इथे 'फ़्रोझन स्पिनॅच' खाणार आहेस? उगाच घेशील, आणि भाजी चांगली नाही लागली कि फेकून देशील?नको उगीच हातोडे. "
आसक्त मन: "हे मात्र १००% बरोबर हां..पालक खाईन याबद्दल मलापण शंकाच होती. चल जाऊया पुढे. "
मग दुधाच्या कप्प्यापाशी येउन अनु एक दुधाचे खोके उचलते.(निर्वीवाद. जीवनावश्यक आणि 'चहावश्यक' वस्तू.)दुधाशेजारीच नुडल्स चा कप्पा. आता इथे डोळ्याला ताण देऊन अनु पाकिटामागचे 'झुटाटेन'(ingredients) वाचून 'शाकाहारी' कि मांसाहारी ची खात्री करण्याचा प्रयत्न करते. पण नेहमीप्रमाणे ५ मोठी मोठी जर्मन नावे वाचून अनुची 'नुडलेच्छा' संपते आणि ती पुढे सरकते..juices च्या कप्प्यातून 'ऑरांजनझाफ्ट' उचलते आंबट असले तरी.(वादातीत..C vitamin..)

आता आली ताज्या भाज्यांची पाळी. भाज्या कप्प्यात अनुला सर्व अनोळखी चेहरे दिसतात.. मग ओळखीचा फ़्लॉवर आणि कोबी दिसली कि अनुला आनंद होतो..आता वरच्या जर्मन पाट्यांतून 'एकास एक संगती' करुन 'कोणाचे नाव काय' हा खेळ..(अरेच्च्या, 'शँपेनन' म्हणजे मशरुम्स होय?मग महागड्या मद्याला काय 'कुत्र्याच्या छत्र्या' म्हणतात कि काय हे जर्मन लोक??? )

आसक्त मन: "काय?? १ युरो ५० सेंटला एक फ़्लॉवर?? हे म्हणजे अगदी टू मच हां...माझ्या ५० सेंटच्या चॉकलेट्ला मात्र नाके मुरडतोस.. एका फ्लॉवरची भाजी खाऊन काय मोठी पोषकतत्वे मिळवणार आहेस?"
विरक्त मन: "ओके..ओके..तेरी भी नही और मेरी भी नही..फ्लॉवर पुढच्या आठवड्यात..या आठवड्यात ५ दिवस कांदा बटाटा, बटाटा कांदा, बटाटा बटाटा, दमालू, कांदा बटाटा विथ व्हेज कोल्हापुरी मसाला खाऊ.." मग अनु ४ किलो बटाट्याची पिशवी 'वादातीत' उचलते.. आणि ४ टॉमेटोची पिशवी.

फळांचा कप्पा..इथे पण सर्व चेहरे अनोळखी..आणि नवीन नवीन जर्मन शोध.. (अगोबाई, 'ट्राउबेन' म्हणजे आपली द्राक्षे होय? मला माहीतीच नव्हते..महाग आहेत हि पण..)मग आंबा दिसतो.
विरक्त मन: "काय?? ५० रु ला एक आंबा, तो पण बेचव ब्राझिल चा आंबा?? या आंब्याला आंबा म्हणणे हा आंब्याचा अपमान आहे. जाऊदे. चल पुढे."

आता खरेदी संपवून अनु पैसे द्यायला रांगेत उभी राहते.
आसक्त मन:(रडत रडत) "हे रे काय? नुसते पाव दुध कांदा टॉमेटो घेऊन बाहेर पडायचे? काहीतरी विरंगुळा नको का जीवाला आठवडाअंत म्हणून?शी.हाऊ बोअरींग...ये भी कोई जिंदगी हुई??"
विरक्त मन: "बरे, बरे, रडू नकोस, उद्या आगगाडीने तालुक्याच्या गावात जाऊन भारतीय दुकानातून ७० सेंट चे एक कार्ले आणि १ युरोला मूठभर भेंड्या घेऊ..आता सध्या ३० सेंट वाले स्वस्त चॉकलेट उचल आणि शांत बस. उगाच उधळपट्टीकडे वळवू नकोस मला. "

मग अनु पैसे देते..आणि जड मनाने पिशव्या घेऊन रस्ता ओलांडते.. असाच (एक दिवस एक कार्ले आणि एक दिवस भेंडी खाऊन) आठवडा जातो.. परत आठवडाअंत येतो.. परत अनु atm मधून ५ युरो(जास्त नाही बरे का.. हातात जास्त ठेवले कि खर्च होतात..) काढून रस्ता ओलांडून सुपरमार्केट मधे जाते........आसक्त आणि विरक्त मनाची लढाई परत चालू होते!!!!!!!!

-अनुराधा कुलकर्णी

(हा 'अनु'भव सर्वप्रथम २००५ साली मनोगत डॉट कॉमवर प्रकाशित.सध्या वास्तव्य भारतातच आहे.)